Św. Mateusz, Apostoł i Ewangelista - patron dnia (21 wrzesień)

Mateusz nazywany jest przez Marka i Łukasza Lewim, synem Alfeusza, później pojawia się imię Mateusz.  Prawdopodbnie imię to nadał Lewiemu Jezus. Pochodzi ono z hebrajskiego - Mattaj  lub Mattanja znaczy "dar Boga". Mateusz był Galilejczykiem, zajmował się pobieraniem podatków i ceł. 

Palestyńczycy pogardzali celnikami, bo ściągali opłaty na rzecz Rzymu, co rozumiano jako przysługiwanie się okupantom. Postrzegani byli jako poganie i grzesznicy. Mateusz prawdopodobnie był ich naczelnikiem w Galilei. Mimo swojej złej sławy, Pan Jezus odnosił się do nich życzliwie, jadał z nimi, a jednego z nich uczynił bohaterem swojej przypowieści. Na zarzuty Żydów odpowiadał: "Nie potrzebują lekarza zdrowi, lecz ci, którzy się źle mają... Bo nie przyszedłem powoływać sprawiedliwych, ale grzeszników".

Nie wiadomo jednak wiele o młodzieńczych latach Mateusza. Po raz pierwszy spotkamy go w Kafarnaum, gdzie Chrystus powołuje go na swojego Apostoła. Na jego wezwanie zostawił wszystko i za nim podążył, a nawrócony zapraszał go do swojego domu wraz ze swoimi przyjaciółmi, celnikami. O jego powołaniu pisali także Ewangeliści Marek i Łukasz, jednak to jedyna wzmianka o nim w Biblii. W spisie Apostołów znajduje się na siódmym lub ósmym miejscu.

Po tym jak Chrystus wstąpił do Nieba, Mateusz przez pewien czas został w Palestynie, gdzie nawracał Żydów. Swoją Ewangelię pisał około roku 55. Tradycja Kościoła uważa go za autora pierwszej Ewangelii. Pierwotnie napisana była po hebrajsku i aramejsku, a następnie przetłumaczona na grecki. Nie zachowały się jej oryginalne teksty, jedynie przekład. W swojej Ewangelii przekazywał szczegóły o życiu i naukach Jezusa. Znajdziemy w niej fragmenty nieobecne w innych: rozbudowane Kazanie na Górze, przypowieści o dziesięciu pannach, kąkolu i drogocennej perle. Pisał też o rzezi niewiniątek i pokłonie Magów, ucieczce do Egiptu, opisał wizję Sądu Ostatecznego.

Następnei Mateusz udał się mięzy pogan, nie jest jednak wiadome dokąd dokładnie. Ojcowie Kościoła wspominają o Syrii, Persji, Etiopii, Maceodnii i Poncie. Jego ciało znajduje się obecnie w Salerno, ozdobione marmurami i mozaikami. 

W ikonografii św. Mateusz przedstawiany był w postaci młodzieńca, później - zwłaszcza w sztuce bizantyjskiej - jako siwowłosy, stary mężczyzna. W sztuce zachodniej od czasów średniowiecza dominuje obraz silnie zbudowanego, brodatego mężczyzny w średnim wieku. Ubrany bywa w tradycyjną długą, białą suknię apostolską i w tunikę. Bywa także ukazywany w postawie siedzącej, kiedy pisze - przy nim stoi anioł, przekazujący natchnienie. Jego atrybutami są: księga i pióro, miecz lub halabarda, postać uskrzydlonego młodzieńca, sakwa z pieniędzmi u stóp, torba podróżna.