Św. Łukasz, Ewangelista - patron dnia (18 października)

 Jak podaje Euzebiusz z Cezarei i Tertulian, św. Łukasz pochodził z Antiochii Syryjskiej, co potwierdza tradycja. Był on poganinem, co potwierdza św. Paweł w Liście do Kolosan (Kol 4, 10-14). Z zawodu był on lekarzem, był wykształcony i obeznany z literaturą. Imię i mała znajomość judaizmu potwierdza wskazuje na jego pochodzenie. Łukasz miał stać się wyznawcą Chrystusa około 7 lat po Jego śmierci.

 

W 50 roku miał spotkać po raz pierwszy św. Pawła, którego staje się uczniem, towarzyszem i lekarzem. Jednak dopiero w Troadzie św. Paweł zabrał go w podróż apostolską (Dz 16, 10-17), a zostawia go w Filippach. Ponownie dołącza do niego w 58 roku i więcej go nie opuszcza. Podążają razem do Jerozolimy, a następnie Rzymu. Łukasz był gorliwym uczniem, został z nim nawet w więzieniu. Nieznane są jednak jego losy po męczeńskiej śmierci św. Pawła. Legendy podają, że miał on nauczać w Achai, Galii czy Macedonii, jednak bardziej prawdopobodne jest to, że zmarł w Beocji w wieku 84 lat. Nie mówi się jednak, że był męczennikiem, a że Łukasz umarł "pełen Ducha Świętego".

Najważniejszą spuścizną jaka pozostawił po sobie św. Łukasz to Ewangelia i Dzieje Apostolskie. Prawdopodobne jest to, że nie znał osobiście Jezusa, ale rozmawiał i badał świadków nauczania Chrystusa. Układ Ewangelii upodobnił do dzieł napisanych przez Mateusza i Marka, dodał jednak wiele szczegółów pominiętych przez poprzedników. Pisał o zwiastowaniu i narodzeniu Jana Chrzciciela i Jezusa, nawiedzeniu św. Elżbiety, pokłonie pasterzy, ofiarowaniu Jezusa i znalezieniu w świątyni. Jest autorem Ewangelii Dzieciństwa Jezusa, podał także wiele szczegółów o życiu Matki Bożej. Przekazał także wiele innych detali i przypowieści, o których nie pisali inni ewangeliści. Innym ważnym dziełem autorstwa św. Łukasza są Dzieje Apostolskie, jedyny dokument opisujący początki Kościoła i wydarzenia po wniebowstąpieniu, w których on sam brał udział. Nieznane jest położenie grobu św. Łukasza, a jego relikwie mają posiadać miasta takie jak Efez, Beocja, Wenecja czy Padwa, był czczone także w Konstantynopolu. Dziś ukazywane są one w bazylice św. Justyny w Padwie. 

 

W ikonografii św. Łukasz prezentowany jest jako młodzieniec o ciemnych, krótkich, kędzierzawych włosach, w tunice. Sztuka zachodnia ukazuje go z tonsurą lub łysiną, czasami bez zarostu. Bywa przedstawiany, gdy maluje obraz. Jego atrybutami są: księga, paleta malarska, przyrządy medyczne, skalpel, wizerunek lub figura Matki Bożej, wół, zwój.