Rozważania o miłosierdziu

Ale cnoty także wydostają się na swobodę, a cnoty włóczą się po świecie bardziej bezkarnie i wyrządzają straszliwsze szkody. Świat współczesny pełen jest starych chrześcijańskich cnót, które oszalały. Zaś oszalały dlatego, że każdą z nich odłączono od innych i że każda wędruje samotnie. Tak więc niektórzy uczeni uganiają się za prawdą, a ich prawda jest bezlitosna. I tak niektórzy filantropi dbają tylko o litość, a ich litość (przykro mi to mówić) jest często nieprawdziwa.

Pan Blatchford [współczesny Chestertonowi dziennikarz, socjalista - przyp. red.], na przykład, atakuje chrześcijaństwo, ponieważ zwariował na punkcie jednej z chrześcijańskich cnót: czysto mistycznej i niemal irracjonalnej cnoty miłosierdzia. Żywi on dziwne przekonanie, że uczyni przebaczanie grzechów łatwiejszym głosząc, iż nie istnieją żadne grzechy, które trzeba by przebaczać. Pan Blatchford jest nie tylko jednym z wczesnych chrześcijan — jest on jedynym spośród wczesnych chrześcijan, którego doprawdy powinny były pożreć lwy. Albowiem w jego przypadku zarzut wysuwany przez pogan jest rzeczywiście uzasadniony: jego miłosierdzie oznaczałoby jawną anarchię. Jest on prawdziwym wrogiem plemienia ludzkiego, ponieważ jest tak bardzo ludzki.

Jako przykład drugiej skrajności można by w tym miejscu wspomnieć zgryźliwego realistę, który z premedytacją niszczy w sobie uczucie wszelkiej ludzkiej przyjemności, płynącej z opowiadania radosnych opowieści lub z przynoszenia pociechy ludzkim sercom. Torquemada poddawał ludzi torturom cielesnym w imię prawdy moralnej. Zola poddawał ludzi torturom moralnym w imię prawdy cielesnej.